1) در طول روز مراقب چشم و زبانتان باشید تا گناهی نکنید. (تا توفیق اللهی از تو گرفته نشود).

مردی حضور حضرت علی (ع) مشرّف شد و عرض کرد:
«یا أمیرَالْمُؤْمِنینَ، اِنّی قَدْ حُرِمْتُ الصَّلاةُ بِاللَّیْلِ؟ قالَ: فَقال أمیرُالمؤمنینَ (ع): أنْتَ رَجُلٌ قَدْ قَیَّدَتْکَ ذُنُوبُک».
ای امیرالمؤمنین، چرا من از فیض نماز شب محروم می‌شوم؟ آن حضرت (ع) فرمود: تو مردی هستی که گناهانت تو را در بند و [زنجیر] کشیده‌اند».

امام صادق (ع) فرمود: «اِنَّ الرَجُلَ یَذْنِبُ الذَّنْبَ فَیَحْرُمُ صَلاة َاللَّیْلِ وَ اِنَّ الْعَمَلَ السَّیّیءَ اَسْرَعُ فی صَاحِبِهِ مِنَ السِّکِین فِی اللَّحْمِ».
کسی که مرتکب گناهی شود از نماز شب محروم میگردد و به درستی که نفوذ اثر کار ناپسند در انجام دهنده آن از نفوذ چاقو در گوشت سریعتر است».

2) شبها غذای سبک و مختصری بخورید.

حضرت امیر المؤمنین علی (ع) فرمودند: «در سه چیز با سه چیز طمع مکن:

1- در بیداری شب با پرخوردن.

2- در نور صورت با خوابیدن در جمیع شب.

3- در امان ماندن در دنیا با همنشینی با فاسقان و فاجران».

3) در طول روز، تقوا پیشه کنیم، از گناهان صغیره و کبیره پرهیز کنیم، تا توفیق بلند شدن برای نماز شب را بیابیم.

4) هنگام خوابیدن با وضو باشیم، از تلاوت قرآن، دعا و تسبیحات حضرت زهرا (س) و خواندن آیة الکرسی و سوره توحید غافل نشویم و از خدا و ائمه اطهار (ع) بخواهیم به ما توفیق بیدار شدن را بدهد.

5) سعی کنید تمام کارهایتان را قبل از خواب انجام داده باشید و زود بخوابید. قبل از خواب حتماً با وضو باشید. و در رختخواب خود، از خداوند مهربان بخواهید که توفیق بیدار شدن برای نماز شب را به شما عنایت کند.

6) سعی کند شب، مخصوصاً شبهای تابستان که کوتاه است، زودتر بخوابد و یا در روز کمی استراحت نماید تا در شب بتواند راحتر برای نماز برخیزد. بهتر است رو به قبله بخوابید و به صورت روی زمین نخوابید.
امام صادق (ع) فرمود: «مَنْ رَأَیْتُُمُوهُ نائِماً عَلی وَجْه فَانْبِهُوهُ».
کسی را که دیدید به صورت روی زمین خوابیده، بیدارش کنید.

  برای بیداری در وقت معین از شب:

برای اینکه بتوانید از وقت معینی از شب از خواب بیدار شوید می‌توانید یکی از کارهای زیر را انجام دهید:
1) می‌توان با کوک دادن ساعت در وقت بخصوصی از شب بیدار شد.
2) برای اینکه بتوانید بیدار شوید، آیات و احادیثی وجود دارد که بایستیکه آنها را در رختخواب خود بخوانید که عبارتند از:

الف) روایات متعددی در فضیلت تلاوت آخرین آیه سوره کهف به هنگام رفتن به بستر خواب آمده است که نوری از رختخواب تلاوت کننده تا مسجد الحرام و کعبه و بیت المعمور تا صبح پرتو افشانی می‌کند و ملائکه برای او استغفار می‌کنند؛ در حدیث است که «هر کسی بخواهد برای نماز شب برخیزد و بترسد از این که خواب بر او غالب شود آیه آخر سوره مبارکه کف را سه مرتبه بخواند:
«قُل اِنَّما اَنَا بَشَرٌ مِثلُکُم یُوحی اِلَیَّ اَنَّما اِلهُکُم اِلهٌ واحِدٌ فَمَن کانَ یَرجُو لِقاءَ رَبِّهِ فَلیَعمَل عَمَلاً صالِحاً وَلا یُشرِک بِعِبادَةِ رَبِّهِ اَحَداً».

ب) جهت بیدار شدن براى نماز شب از حضرت صادق (ع) منقول است که حضرت رسول (صلى الله علیه و آله) فرمود این آیه را در رختخواب خود بخوانید: «اَللّهُمَّ لاتُؤْمِنّى مَکْرَکَ» (خدایا مرا ایمن از مکر خود مفرما).

ج) حضرت امام صادق (ع) فرمود: هرگاه خواستی در وقت معینی از شب برخیزی این آیه را بخوان:
«وَ اَللّهُمَ لاتُؤمِنی مَکرَکَ وَ لا تُنسِنی ذِکرَکَ وَلاتَجعَلنی مَعَ الغافِلینَ اَقُوُ ساعَةَ کَذا و کَذا».

(هرگاه و ذکرت را فراموشم منما و قرارم مده از بى‌خبران، بپا خیزم در فلان، فلان ساعت).

و به جای کذا و کذا ساعت بیدار شدن را بگوید. ملکی را خدا موکل گرداند که او را بیدار نماید.
چنین گفت حقّ تعالى موکّل فرماید به او ملکى که او را بیدار کند در آن ساعت

د) عارف بزرگوار مرحوم سید جزایری (ره) فرمودند: هر کس که جهت انجام کاری پسندیده بخواهد که خوابیدن او در شب کمتر شود، هنگامی که به بستر میرود از ابتدای آیه 54 تا انتهای آیه 56 سوره اعراف را (با نیت پاک و توجه به حضرت دوست و توجه به معنی 3 آیه) بخواند و از خداوند متعال بخواهد خواب او کمتر شود مطلوب او حاصل شود و حتی بر قیام عبادت شب نیز قادر گردد.
دوستان چون این عمل آسان است امیدوارم چندین شب مداومت کنید تا اثر عجیب آنرا مشاهده کنید. مثل اعمال مجربی که تا به حال گفتیم این عمل نیز تجربه شده است.

  بعد از بیداری از خواب:

بعد از اینکه از خواب بیدار شدید، سُستی و خواب آلودگی و کِسلی شدیدی را در تمام وجود بدن خود احساس می‌کنید. بهتر است که برای رفع خواب آلودگی و کسلی کارهای زیر را انجام دهید:
1) بهتر است که یک دوش آب بگیرید (آب سرد خیلی بهتر است و باعث سرحال آمدن شما می‌شود). و بعد از آن یک غسل هم انجام دهید.
2) و یا اینکه مختصری چای و یا یک خوراکی‌ای که دارید بخورید مثلاً مقداری انگور یا یک میوه دیگری.
3) در فضای باز خانه بروید و چند تنفس عمیق بگشید و هوا را در ریاهایتان جمع کنید و بعد از 15 ثانیه که نگاه داشتید، هوای بازدهم را از دهانتان خارج کنید. این کار باعث سرحال آمدن شما و رفع خواب آلودگی و کِسلی در آن وقت از شب است.
4) پس از بیدار شدن از خواب حتماً مسواک بزنید.
امام صادق (ع) فرمود: وقتی برای نماز شب بلند شدی مسواک بزنید و سپس وضو بگیرید و خود را به عطریات معطر کنید که پیامبر (ص) فرمود: دو رکعت نمازی که شخص متعطر می‌خواند افضل است از هفتاد رکعت نماز که غیر متعطر بجای می‌آورد.
  دعاء هنگام بیدار شدن در شب

و نیز آن حضرت فرمود: هرگاه یکى از شما برخواست در شب از خواب بگوید:
«سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ النَّبِییّنَ وَ اِلهِ الْمُرْسَلینَ وَ رَبِّ الْمُسْتَضْعَفینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ».
(منزه است خدا پروردگار پیمبران و معبود رسولان و پروردگار ناتوان شمردگان ستایش خدایى را).

«الَّذى یُحْیىِ الْمَوْتى وَ هُوَ عَلى کُلِّشَىْءٍ قَدیرٌ».
(پس بدرستى که چون این را گفت که زنده کند مردگان را و او بر هر چیز توانا است).

  راه رسیدن به نماز شب

خواندن نماز شب و یا انجام دادن فریضه‌های دیگر دینی، در بعضی از ما انسانهای سُست ایمان بَسا سنگین و مشکل است.
اما طبق روایاتی که غالباً توصیه به انجام فرایض دینی مستحبی و یا واجبات شده است، بهتر است که اینگونه امور به صورت تدریجى و زمان بندی شده دقیق انجام شود. تا بدن عادت به اینگونه فرایض کند. بسیارى از عزیزان مؤمنی هستند که دوست دارند نماز شب بخوانند، ولى موفق نمى‌شوند از خواب دِل چسب شبانگاه خود برخیزند.

برنامه‌ای که می‌توان برای خواندن نماز شب به صورت تدریجی به شما پیشنهاد داد این است:
بدین ترتیب که انسان از همان ابتدا بنا را بر این نگذارد که یازده رکعت را با سیصد بار «العفو» گفتن و دعا کردن براى چهل مؤمن و اذکار و دعاهاى مفصلِ تشهد و قنوت و سجده را که وارد شده بخواند.

چنین نمازِ با آداب و تفصیلى براى روزهاى نخست سنگین است و زمان و فرصت زیادى مى‌خواهد تا آمادگى حاصل شود. بهتر است در ابتداى کار، شب‌ها که به خواب مى‌رود تصمیمش بر این باشد که نیمه شب برخیزد و وضو بگیرد و فقط دو رکعت نماز بدون سوره (فقط با حمد) بخواند. شایان توجه است که سوره در نماز شب شرط صحّت نیست. قنوت را با ذکرى مختصر به جاى آورد؛ مثلاً بگوید: «اللّهم اغفرلى» یا فقط یک صلوات بفرستد و حتى مى‌تواند آن را ترک کند. چنین نماز مختصرى براى روزهاى اول بسیار مناسبتر است.

در مراحل بعدى اگر دید حال بیشترى دارد این دو رکعت را به چهار رکعت افزایش مى‌دهد و مدتى این گونه نماز شب بخواند تا به سحرخیزى و شب زنده‌دارى عادت کند. این شیوه نماز شب خواندن از نظر تمرینى اشکالى ندارد و مسأله آن در جواهر الکلام نیز آمده است.

افرادى که به شب خیزى عادت ندارند و تازه مى‌خواهند به آن روى آورند اگر این شیوه را به کار گیرند، موفقیّتشان به مراتب بیشتر خواهد بود. در حقیقت با این تمهید به جاى آن که شیطان انسان را اغوا کند و از فضیلت راز و نیاز شبانه با خدا باز دارد، ما او را فریب داده‌ایم و او را از عملى کردن مقصودش باز داشته‌ایم.

چنین تدبیرى زمینه را براى استفاده از خاصیت «عادت پذیرى» در امور خیر فراهم مى‌کند. دیگر امور نیک مانند درس خواندن، درس دادن، مطالعه، کتاب نوشتن و نیز کارهاى بد عادت بردار است و اگر انسان خاصیت عادت پذیرى را در جهت صحیح به کار برد، میزان موفقیتش به مراتب بیشتر خواهد شد.

منبع: گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران